محمد رزاقي" در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) منطقه زنجان، با اشاره به تاريخ پيدايش آشيقها در ايران، تصريح كرد: قبل از ميلاد در زمان حكومت مانا در چهل كيلومتري شهر سقز در تپهاي به نام ووِ خزينهاي پيدا شد كه روي يك پياله فردي كه به نوازندگي مشغول بود مشاهده شده است در واقع قديميترين اثر متعلق به حكومت مانا است.
رزاقي افزود: آشيقها در كشورهاي ترك فعاليت داشتند و به هفت هنر از جمله نوازندگي، سردون شعر، داستانگويي، اجرا، رقص مشغول بودند و در قديمالايام قبل از اسلام كل امورات كشوري توسط آشيقها انجام ميشد. در واقع مشاور اعظم پادشاهان بودند و بسياري از امور با مشورت اين افراد صورت ميگرفت و از ديگر خصوصيات اين افراد اينكه داراي يك قوهاي بودند كه ميتوانستند پيشگويي كنند.
اين فعال حوزه ادبيات آشيقها، يادآور شد: آشيقها در زمانهاي گذشته بهعنوان حكيم مطرح بودند، به عبارت ديگر به امورات مختلف ميپرداختند، ولي با روي كار آمدن علم طب به مرور زمان از اين نوازندهها فقط قصهگويي و اجرا بر جاي مانده است.
وي افزود: كتابي مدون از آشيقها به نام اوغوزنامه كه يكي از شخصيتهاي افسانهاي اساطيري وجود دارد حماسه و دلاوريهاي آشيقها را نوشتهاند.
رزاقي در ادامه گفت: كتابي ديگر به نام "ددم قورقود" توسط يكي از نوازندهها نوشته شده است كه حاوي يك مقدمه و 12 داستان است كه از ويژگي اين 12 داستان ميتوان به ذكر حماسهها و دلاوريها و حقوق زنان اشاره كرد، در واقع ميتوان از اين داستانها به موقعيت زنان آن دوران پرداخت، زيرا حقوق بيشتر را به زنان قايل بودهاند.
اين فعال حوزه ادبيات آشيقها، خاطرنشان كرد: در كل 256 داستان روايتي را آشيقها روايت ميكنند و در زمانهاي مختلف در اروميه، زنجان، خراسان، قم، ساوه و قشقايي به اين تعداد داستان پرداخته شده است كه اين تعداد داستان در كل از يك بخش و زيرمجموعههاي متفاوت تشكيل شده است كه محققان خارج از ايران با تحقيقات خود آنها را در باكو ثبت كردهاند.
وي با اشاره به تعداد آهنگ نواخته شده توسط آشيقها، يادآور شد: اين آهنگها بالغ بر يكهزار و 260 آهنگ است كه آمار آن توسط "ايلقار امام دره جميل اوغلو"، نوازنده باكو در ايران مورد تحقيق قرار گرفته است.
رزاقي با ابراز تأسف از اينكه در ايران به طور رسمي اقدامات آشيقها مورد پوشش قرار داده نشده است، اظهار كرد: نزديك به هشت سال است كه در ايران فقط روز 30 فروردين را به نام "آشيقلار بايرامي" نامگذاري كردهاند.